خشکی پوست یک اختلال پوستی بسیار شایع است که با کمبود مقدار مناسب آب در سطحی ترین لایه پوست، یعنی اپیدرم خود را نشان می دهد. این اختلال در زنان و مردان به صورت یکسان رخ می دهد. اما پوست افراد مسن نسبت به افراد جوان معمولا خشک تر است. تولید چربی در پوست با بالا رفتن سن کاهش پیدا می کند. دست ها و پاها به خصوص قسمت کف پا بیشتر تحت تاثیر این اختلال است.

خشکی پوست از عوامل دیگری مانند رطوبت موجود در هوا و رژیم غذایی نیز تاثیر می پذیرد. این اختلال نام های دیگری از جمله Xeroderma یا Dermatitis xerosic نیز دارد.

امروز قصد داریم در ادامه این مطلب مجله مرکز لیزر و زیبایی لیلی لند شما را با علل، علائم و هر آنچه که باید در مورد خشکی پوست بدانید آشنا کنیم.

برای برخی از افراد خشکی پوست ممکن است گذرا و موقت باشد. اما برای برخی این اختلال دائمی و مزمن است. البته همانطور که ذکر کردیم عوامل دیگری نیز در ایجاد این اختلال نقش دارند. به عنوان مثال آب و هوا و شغل می توانند بر میزان خشکی پوست بیافزایند. گاهی نیز خشک شدن پوست عارضه جانبی برخی از داروها است.

لایه اپیدرم معمولا شامل چربی (لیپید) و پروتئین است. قسمت چربی اپیدرم از کمبود آب بدن جلوگیری می کند. هنگامی که روغن های چرب پوست از بین می روند، پوست قابلیت محافظت کنندگی خود را از دست می دهد و راحت تر رطوبت از آن خارج می شود. در این شرایط پوست خشک می شود. با خشک شدن پوست، این اندام حساس تر و مستعد ابتلا به بثورات و خارش می شود.

اقدامات پیشگیرانه و درمان های ساده ای برای این عارضه وجود دارد. اجتناب از مصرف صابون و پاک کننده های شیمیایی یکی از اقدامات پیشگیرانه است. درمان این اختلال نیز به طور کلی نیازمند استفاده مکرر و منظم از نرم کننده ها و مرطوب کننده های پوست است. اما اگر این خشکی بدون درمان رها شود ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:

• اگزما
• عفونت های باکتریایی ثانویه
• سلولیت
• تغییر رنگ پوست

خوشبختانه خشکی پوست معمولا خفیف است و می توان آن را به راحتی درمان کرد.

علت خشکی پوست چیست؟

هیچ دلیل خاصی برای خشک شدن پوست وجود ندارد. اما علل ترکیبی آن را می توان به دو دسته خارجی و داخلی طبقه بندی کرد. عوامل خارجی شایع ترین علت اصلی این اختلال هستند و ساده ترین درمان را نیز دارند. عوامل خارجی که موجب خشکی پوست می شوند عبارتند از:

• هوای سرد و رطوبت کم به خصوص در زمستان
• استفاده از وسایل گرمایشی مانند شوفاژ که منجر به خشکی هوا می شوند.

عوامل داخلی نیز عبارتند از:

• سلامت کلی بدن
• سن
• ژنتیک
• سابقه خانوادگی
• سابقه شخصی سایر بیماری ها مانند درماتیت آتوپیک

افرادی که دارای بیماری های تیروئیدی هستند بیشتر در معرض خشکی پوست قرار دارند.

سایر عوامل خارجی که باعث خشکی پوست می شوند نیز عبارتند از:

• شستن بیش از حد پوست با صابون های قوی
• استفاده بیش از حد از مواد ضد عفونی کننده و پاک کننده حاوی الکل
• استفاده از آب داغ برای استحمام

اگرچه حمام کردن موجب وارد شدن آب به پوست می شود، اما زمانی که شما با آب داغ حمام می کنید، در فرآیند خشک شدن، نه تنها آبی که وارد شده بلکه آب داخل پوست نیز تبخیر می شود. اگر پوستتان بعد از استحمام زیاد خشک می شود و احساس می کنید تنگ شده نشان دهنده این است که در فرایند استحمام مواد طبیعی روی پوستتان را بیش از حد پاک کرده اید.

یکی از رایج ترین عوامل ایجاد کننده خشکی پوست، استفاده از صابون های سخت است. نوع صابون ممکن است تاثیر زیادی بر روی خشکی پوست داشته باشد. صابون یک امولسیفایر است و روغن روی پوست را به طور کلی پاک می کند. شستن بیشتر پوست با صابون باعث می شود که پوست بیشتر و بیشتر پوسته پوسته شود. ضمن این که استفاده بیش از حد از صابون نیز می تواند خشکی را بدتر کند.

علاوه بر این، گاهی استفاده نادرست از مرطوب کننده ها یا انتخاب یک مرطوب کننده نامناسب، به این عارضه دامن می زند. گاهی اوقات، مواد به کار رفته در تهیه لباس های مختلف نیز می توانند پوست را خشک کنند. برخی از مواد مانند پشم یا الیاف مصنوعی پوست را تحریک کرده و خشکی را بدتر می کنند.

این وضعیت پوست ممکن است با مصرف برخی از داروها نیز ایجاد شود. داروهایی که برای درمان فشار خون بالا، کلسترول بالا، آلرژی ها و آکنه تجویز می شوند از این دست داروها می باشند. گاهی اوقات نیز خشکی پوست می تواند نشانه ای از وضعیت داخلی بدن باشد. به عنوان مثال، با بالا رفتن سن، پوست بیشتر در معرض خشکی قرار می گیرد. علاوه بر این، اگزما، پسوریازیس، دیابت، کم کاری تیروئید و سوء تغذیه همگی با خشکی پوست همراه هستند.

علائم و نشانه های خشکی پوست چیست؟

نشانه اصلی این عارضه خارش است. افرادی که پوست خشکی دارند تکه هایی از پوستشان خشن، خشک و قرمز است. این لکه ها اغلب خارش نیز دارند. مناطقی از بدن که تحت تاثیر قرار می گیرند عبارتند از:

• بازوها
• دست ها
• پا
• شکم
• مناطقی که اصطکاک دارند مانند مچ و کف پا

همانطور که خشکی پوست شدید تر می شود، ترک خوردگی نیز ممکن است رخ دهد.

 احساس خارش ممکن است شدت خشکی را بدتر کند. خارش می تواند به ایجاد چرخه “خارش-خراش” منجر شود. به این ترتیب، شخص در پاسخ به احساس خارش، خراش رو بدن ایجاد کرده و خراش ایجاد شده خارش را تشدید می کند. چرخه خارش-خراش اغلب زمانی دیده می شود که فرد آگاهانه موجب خراش دادن بدن نمی شود. به عنوان مثال در طول خواب با ایجاد احساس خارش ممکن است ناآگاهانه این چرخه را به وجود آورید.

آیا خشکی پوست باعث خارش زمستانی می شود؟

خارش زمستانی اصطلاحی است که برای عارضه پوستی خارش عمومی بدن در زمستان استفاده می شود. این خارش عمدتا از خشکی ایجاد شده و در افراد مسن شایع است. این عارضه در افرادی که سابقه اگزما دارند نیز مشاهده می شود. عوامل خارجی، از جمله پایین بودن دما، رطوبت کم و استفاده از سیستم های گرمایشی مرکزی، پوست را در زمستان خشک می کنند. بنابراین گاهی برخی از افراد خشکی پوست را به عارضه خارش زمستانی ارجاع می دهند.

آیا ژنتیک در خشکی پوست نقش دارد؟

خشکی پوست ممکن است توسط یک بیماری ژنتیکی به نام ichthyosis تقلید شود. انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد. Ichthyosis vulgaris شایع ترین نوع این بیماری است که باعث پوسته پوسته شدن جلو پا می شود. اما این پوسته پوسته شدن ناشی از خشکی نیست. بلکه ناشی از ریزش سلول های قدیمی پوست است. این بیماری ارثی است. خشکی پوست در درماتیت آتوپیک که به نظر ژنتیکی می رسد نیز شایع است.

چه بیماری هایی باعث خشکی پوست می شوند؟

برخی تغییرات فیزیولوژیکی و بیماری ها ممکن است موجب خشکی پوست شوند. شروع خشکی ممکن است ناشی از تغییرات پیری یا هورمونی باشد. به عنوان مثال زنان با ورود به دوره یائسگی، تغییراتی هورمونی منجر به خشکی پوست را تجربه می کنند. در بعضی موارد، افرادی که دارای بیماری هایی مانند کم کاری تیروئید، دیابت یا سوء تغذیه هستند (به عنوان مثال کمبود ویتامین A) ممکن است به خشکی پوست مبتلا شوند.

پس بیماری های زیر می توانند مسئول ایجاد این شرایط باشند:

• کم کاری تیروئید
• دیابت
• سوء تغذیه
• درماتیت آتوپیک

آیا داروها باعث خشکی پوست می شوند؟

داروهایی که برای بیماری هایی مانند فشار خون بالا (مانند دیورتیک ها)،کاهش کلسترول و آکنه (مانند رتینوئیدها و ایزوترتینوئین) تجویز می شوند نیز ممکن است پوست را خشک کنند.

درمان خشکی پوست

بهترین روش برای درمان خشکی پوست، روان کردن روزانه پوست با نرم کننده (ماده ای است که مانع از تبخیر آب می شود) می باشد. از آنجایی که اکثر پوست های خشک به دلیل علل خارجی ایجاد می شود، درمان های موضعی مانند کرم ها و لوسیون ها می توانند به طور موثر مشکلات پوستی را کنترل کنند. اغلب موارد خشکی را می توان با استفاده از مرطوب کننده ها بهبود داد. هنگامی که دیگر علل خشکی پوست رد شود، اهداف اصلی درمان عبارتند از:

• توقف خارش
• جلوگیری از کاهش آب
• بازگرداندن هیدراتاسیون پوست

لوسیون های مرطوب کننده سبک برای خشکی خفیف پوست عبارتند از:

• لوسیون تافیل
• لوسیون لووتیروئید
• لوسیون کورل

محصولات بسیار مرطوب کننده که به طور مشخص از خروج جریان آب جلوگیری می کنند و برای خشکی شدید مفید هستند نیز عبارتند از:

• وازلین
• آکوپور
• کرم های موضعی استروئیدی شامل:

1. کرم هیدروکورتیزون 1٪ (قدرت خفیف)
2. کرم Pramosone (قدرت خفیف)
3. کرم تریامسینولون 0.1٪ (قدرت متوسط)
4. کرم فلوسینونید 0.05٪ (قدرت قوی)

به عنوان یک قاعده کلی، فقط کرم های کورتیکواستروئید ملایم مانند هیدروکورتیزون باید بر روی صورت، زیرچشم و ناحیه کشاله ران مالیده شود. استفاده طولانی مدت از کرم های قوی کورتیکواستروئیدی مانند فلوسینونید ممکن است باعث بروز عوارض جدی، از جمله نازک شدن پوست، علائم کشش، و تجزیه پوست شود.

آنتی هیستامین های خوراکی مانند دیفن هیدرامین، هیدروکسی ایزین و ستریزین نیز ممکن است باعث کاهش خارش عمومی در پوست خشک شوند. به این ترتیب باعث می شوند که افراد مبتلا شب ها بهتر بخوابند. آنها اثر مستقیمی بر روی خارش ندارند.

داروهای خوراکی ضد خارش نیز عبارتند از:

• هیدروکسی ایزین
• دیفن هیدرامین

عوارض احتمالی خشکی پوست چیست؟

عوارض گاه به گاه خشکی پوست و خارش، عفونت باکتریایی ثانویه است. عفونت ممکن است خفیف بوده و خود به خود حل شده یا ممکن است شدیدتر باشد و نیاز به درمان با آنتی بیوتیک داشته باشد. خارش شدید منجر به تکرار خارش شده و چرخه خارش-خراش را ایجاد کند. به دلیل وجود این چرخه خارش، ممکن است برخی از مناطق پوست به دلیل مالش زیاد بسیار ضخیم شوند. مالش پوستی تکرار شده در یک منطقه، ممکن است منجر به یکی از دو وضعیت موضعی مزمن پوستی به نام لیکن سیمپلکس مزمن (LSC) و خارش ندولار شود.

روش های خانگی برای درمان خشکی پوست

برای درمان خشکی پوست می توانید از روش های خانگی زیر استفاده کنید:

• از کرم نرم کننده دو یا سه بار در روز برای مرطوب کردن پوست استفاده کنید.
• خشکی پوست ممکن است با استفاده از آب ولرم برای حمام کردن و اجتناب از شستن زیاد پوست بهبود پیدا کند. اما استفاده از آب گرم می تواند چربی طبیعی پوست را گرفته و آن را خشک تر کند. پس برای استحمام حتما از آب ولرم استفاده کنید.
• حتما از صابون ها و شوینده های ملایم که دارای مرطوب کننده هستند استفاده کنید. استفاده از محصولات برندهایی مانند Dove را برای افرادی که پوست های خشک و حساس دارند توصیه می کنیم.
• صابون ها و دئودورانت ها دارای عطر یا خواص ضد باکتری می توانند بیش از حد خشن باشند و روغن های محافظ پوست را از بین ببرند. پس از این محصولات استفاده نکنید.
• مرطوب کننده های ویژه حاوی اسید لاکتیک (آملاکتین، لاک هیدرین)، و یا اوره نیز در آبرسانی پوست موثر هستند.
• بعد از حمام حتما از نرم کننده استفاده کنید. بهترین زمان برای استفاده از لوسیون 3 تا 5 دقیقه بعد از حمام کردن است. در این بازه زمانی پوست هنوز مرطوب است. ضمن این که حضور رطوبت در زمان اعمال لوسیون می تواند خشکی را به صورت عمقی درمان کند.

چگونه می توان از خشکی پوست پیشگیری کرد؟

برای جلوگیری از خشک شدن پوست، حتما محیط داخلی خانه را مخصوصا در ماه های زمستان مرطوب نگه دارید. گاهی اوقات نیز کاهش تعداد دفعات استحمام و اجتناب از مصرف صابون های زبر و خشن می تواند مشکل شما را حل کند. کاهش تعداد دفعات قرار گرفتن در معرض مواد شوینده نیز ممکن است به بهبود خشکی پوست کمک کند. استفاده از پاک کننده ها می توانند روغن های طبیعی و چربی پوست را از بین ببرند. محدود کردن قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند حلال ها و لباس های پشمی نیز می تواند مانع از افزایش خشکی پوست شود.

بنابراین به طور کلی برای پیشگیری از خشکی پوست اقدامات زیر را پیشنهاد می کنیم:

• اجتناب از مصرف صابون و مواد شوینده قوی
• استفاده از دستگاه بخور در خانه به خصوص در زمستان
• محدود کردن زمان و تعداد دفعات قرار گرفتن در معرض مواد مضر مانند حلال ها
• اجتناب از پوشیدن لباس های پشمی
• استفاده از لباس های پارچه ای، پنبه ای و تهیه شده با الیاف طبیعی