جوش ناشی از مصرف دارو که به عنوان واکنش دارویی یا بثورات دارویی شناخته می شود، یک بیماری پوستی است که به علت مصرف دارو بروز می کند. جوش ناشی از دارو می تواند به طرق مختلفی ظاهر شود و هر نوع دارویی می تواند منجر به ایجاد آن شود. در ادامه این مطلب مرکز لیزر و زیبایی لیلی لند در مورد عوامل خطر، نشانه ها و علائم و روش های درمان جوش ناشی از مصرف دارو اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار می دهیم.

عوامل خطر ابتلا به جوش ناشی از مصرف دارو

بثورات بعد از مصرف دارو ممکن است در افرادی که در همه سنین، همه نژادها و هر دو جنس حضور دارند ظاهر شود. در میان بزرگسالان، زنان بیشتر از مردان به این عارضه مبتلا می شوند. ضمن این که این واکنش در زنان مسن بیشتر رخ می دهد.

افرادی که ممکن است به احتمال بیشتری واکنش دارویی را داشته باشند عبارتند از:

• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی را به علت ابتلا به بیماری یا مصرف دارویی خاص دارند.
• افرادی که مبتلا به عفونت هستند.
• افرادی که هر روز بیش از 3 دارو مصرف می کنند.

هرچند هر نوع دارویی می تواند باعث بروز بثورات شود. اما شایع ترین انواع داروهایی که باعث جوش ناشی از مصرف دارو می شوند عبارتند از:

• آنتی بیوتیک ها مانند پنی سیلین یا داروهای سولفا
• داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا ایندومتاسین
• ضد دردها مانند کدئین یا مورفین
• داروهای تشنج (ضد تشنج) مانند فنوتیوین یا کاربامازپین
• داروهای شیمی درمانی
• داروهای روانپریشی (داروهای روانگردان)
• دیورتیک ها
• ید، به خصوص یدی که در رنگ کنتراست اشعه ایکس یافت می شود

علائم و نشانه ها جوش ناشی از مصرف دارو

ضایعات ناشی از مصرف دارو می تواند به عناوین و شکل های مختلفی از خارش ایجاد شود. برآمدگی های صورتی مایل به قرمز که خارش دارد، کهیر، تاول، تکه های قرمز، برآمدگی های پر از چرک (پوسچول)، و ضایعات حساس به نور خورشید از جمله بثورت ایجاد شده توسط این واکنش هستند. بثورات دارویی ممکن است شامل کل سطح پوست باشد، یا ممکن است به یک یا چند قسمت بدن محدود شود.

خارش در بسیاری از موارد ابتلا شایع است. با این حال، اگر کودک خردسالتان به این عارضه مبتلا شده و تب و حساسیت به لمس دارد، و یا اگر داخل دهان یا دستگاه تناسلی درگیر این واکنش است، معمولا نشان دهنده یک بیماری جدی پوستی است. بنابراین در این شرایط فورا به پزشک مراجعه کنید.

راهنمای مراقبت از خود

برای واکنش های دارویی گسترده و شدید، مراقبت از خود توصیه نمی شود. برای این موارد معمولا توصیه می شود به پزشک متخصص مراجعه کنید. به خصوص اگر بیمار کودک است.

برای واکنش های خفیف یا محدود پوست، می توانید مراقبت های زیر را برای کاهش علائم انجام دهید:

• استفاده از دوش آب خنک و یا استفاده از کمپرس آب سرد برای کاهش خارش
• مالیدن لوسیون کالامین برای کنترل خارش
• مصرف آنتی هیستامین هایی مانند دیفن هیدرامین برای کاهش واکنش بدن

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اکثر موارد حساسیت به دارو و بثورات ایجاد شده بر اثر مصرف دارو روی کودکان رخ می دهد. بنابراین هر زمان که برای کودکتان داروی جدیدی را شروع کرده اید و بثورات پس از آن ایجاد شده است، باید بلافاصله به پزشکی که دارو را تجویز کرده است اطلاع دهید. اگر کودک دچار مشکلات تنفسی، ضربان قلب سریع یا تورم زبان، لب ها، گلو یا صورت شد، بلافاصله او را به اورژانس برسانید.

قبل از مراجعه به پزشک لازم است که لیستی از تمام داروهایی که فرزندتان استفاده می کند، از جمله قرص های تجویزی و همچنین کرم های موضعی، ویتامین ها، و داروهای گیاهی یا هومیوپاتی تهیه کنید. سعی کنید از مصرف داروهای بی مورد اجتناب کنید. ضمن این که چند ساعت پس از استفاده از داروی جدید، علائم کودک را زیر نظر داشته باشید. در زمان تجویز دارو نیز در مورد هر گونه واکنش های قبلی که ممکن است فرزندتان به دارو یا غذا نشان داده باشد، با پزشک مشورت کنید.

درمان جوش ناشی از مصرف دارو

ابتدا برای درمان درست، نیاز به تشخیص مناسب می باشد. برای تشخیص علاوه بر اطلاع از وضعیت بیمار و معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است از نمونه برداری به شیوه زیر استفاده کند:

• ابتدا داروی بی حسی موضعی به کمک تزریق روی پوست زده می شود.
• سپس به کمک ابزارهای خاص تکه ای از پوست برداشته می شود.
• نمونه پوستی زیر میکروسکوپ توسط پزشک مخصوص (متخصص پوست) مورد آزمایش قرار می گیرد.

علاوه بر این، پزشک ممکن است بخواهد آزمایش خون و علائم واکنش آلرژیک را نیز تجویز کند.

بهترین درمان برای این بثورات، خودداری از مصرف دارویی است که باعث ایجاد آن ها شده است. پس از این که مصرف دارو متوقف شد، ممکن است 5 تا 10 روز طول بکشد تا بهبودی در پوست ایجاد شود. برای از بین رفتن کامل بثورات نیز به حدود 3 هفته زمان نیاز می باشد.

درمان های دیگری که ممکن است مفید باشند عبارتند از:

• مصرف قرص های آنتی هیستامین خوراکی یا شربت هایی مانند دیفن هیدرامین، هیدروکسی زین، لوراتادین، سیتریزین و یا فکسوفنادین برای کاهش خارش
• مصرف کرم یا لوسیون کورتیکواستروئید موضعی (کورتیزون) برای کاهش قرمزی و التهاب پوست
• پماد موضعی آنتی بیوتیک برای درمان زخم های باز