چاقی یک بیماری است که در آن بدن فرد دارای شاخص توده بدنی بالا (BMI) یا چربی بیش از حد نسبت به قدش است. چاقی به معنی اضافه وزن نیست. اضافه وزن به زمانی گفته می شود که وزن نسبت به قد بالاتر باشد. در افرادی که اضافه وزن دارند، این وزن اضافی ممکن است به علت تراکم بالای استخوان، ساختار بدن یا چربی بیش از حد در بدن باشد. چاقی مفرط هنگامی رخ می دهد که چربی بیش از حد بدن برای سلامت کلی شما خطرناک است.

در ادامه این مطلب مجله مرکز لیزر و زیبایی لیلی لند با ما همراه شوید تا با علل، عوامل خطر، نشانه ها، تشخیص، روش های درمان و پیشگیری از چاقی مفرط آشنا شوید.

چه عواملی باعث چاقی مفرط می شود؟

هنگامی که شما غذا می خورید، بدن تان کالری هایی که برای عضلات و بافت های خود نیاز دارد را ذخیره می کند. اگر این کالری ها استفاده نشوند، بدن آنها را به عنوان چربی ذخیره می کند. اگر شما همچنان به خوردن کالری بیشتر ادامه دهید و بدنتان در فعالیت های روزانه و ورزش آن ها را استفاده نکند، ذخیره سازی چربی ها بیشتر می شود. چاقی و چاقی مضر نتیجه تجمع چربی بیش از حد در بدن می باشد.

بسیاری از عوامل رفتاری، از جمله عادات هایی غذایی و فعالیت روزانه در چاقی بدن نقش دارند. بسیاری از افراد عادت های غذایی را به صورت اکتسابی از کودکی با خود به بزرگسالی می آورند. به همین دلیل هم در تمام طول عمر خود نسبت به سنی که دارند، چاق تر هستند. این افراد معمولا زمانی که به سن بزرگسالی می رسند، از نظر بدنی فعالیت ندارند و زمان کمتر را برای ورزش، برنامه ریزی غذایی و فعالیت بدنی اختصاص می دهند.

عوامل دیگر مانند استرس، اضطراب و محرومیت از خواب نیز می توانند منجر به افزایش وزن شوند. افرادی که سیگار را ترک می کنند اغلب افزایش وزن موقت را تجربه می کنند. زنان نیز ممکن است در کاهش وزن پس از دوران بارداری خود و یا افزایش وزن در دوران یائسگی مشکل داشته باشند. این عوامل به ندرت به چاقی مفرط بدن منجر می شوند، اما می توانند عامل مهمی برای ایجاد اضافه وزن باشند.

بعضی از داروها مانند قرص های جلوگیری از بارداری و داروهای ضد افسردگی ها نیز می توانند باعث افزایش وزن شوند. بیماری هایی مانند کم کاری تیروئید نیز قادر هستند منجر به افزایش وزن شوند، اما معمولا به چاقی مفرط نمی انجامند.

عوامل ژنتیکی می توانند در نحوه ذخیره شدن انرژی بدن نقش داشته باشند. اما این رابطه به طور کامل مورد تحقیق قرار نگرفته است. تحقیقات کنونی در حال بررسی رابطه بین ژنتیک و وزن بدن هستند.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به چاقی مفرط هستند؟

هر کسی می تواند افزایش وزن را تجربه کند. در واقع هر کسی که کالری و چربی بیشتری مصرف کند، بدن او چربی بیشتری را ذخیره خواهد کرد.

علائم و عوارض چاقی مفرط

علائم چاقی، افزایش وزن و شاخص توده بدنی (BMI) بیش از 30 می باشد. BMI تخمینی از محتوای چربی بدن شما است و با استفاده از اندازه گیری قد و وزن محاسبه می شود.

اگر چاقی مفرط بدون درمان مناسب رها شود می تواند به سایر مشکلات جدی برای سلامتی از جمله موارد زیر منجر شود:

• استئوآرتریت
• بیماری قلبی
• سکته مغزی
• دیابت
• آپنه خواب (آپنه بیماری است که در آن تنفس در طول دوره ای از خواب متوقف می شود)

روش های تشخیص چاقی مفرط

محاسبه شاخص توده بدنی

برای افرادی که چاقی مفرط دارند، حتی کاهش وزن متوسط، با استفاده از کاهش فشار خون و سطح قند خون نیز می تواند سلامت بدن را بهبود بخشد. اما بهترین راه برای از دست دادن وزن اضافی چیست؟ درک چگونگی تنظیم وزن بدن و چگونگی کارکرد رژیم های مختلف، به شما کمک خواهد کرد که برنامه ای برای کاهش کیلوهای اضافه ایجاد کنید و این چربی ها را از بین ببرید.

شاخص توده بدنی، معیاری است برای اندازه گیری میزان چربی در بدن. این شاخص به کمک دو عامل قد و وزن محاسبه می شود. برای به دست آوردن این فاکتور ابتدا وزن به کیلو گرم محاسبه می شود. سپس قد به متر اندازه گیری می شود و به توان دو می رسد. سپس وزن تقسیم بر قد به توان دو می شود.

محاسبه درصد چربی بدن

برای بررسی میزان چربی بدن ممکن است آزمایش چربی پوستی انجام شود. در این آزمایش، پزشک ضخامت پوست بازو، شکم یا ران را با یک کولیس اندازه می گیرد.

تست های دیگر

برای بررسی بیشتر و تشخیص چاقی مفرط معمولا در مورد عادت هایی غذایی و فعالیت های بدنی روزانه بیمار نیز سوالاتی مطرح می شود. پزشک ممکن است آزمایشات خون بیشتری را برای بررسی مشکلات هورمونی یا سایر بیماری هایی که باعث افزایش وزن می شوند، تجویز کند.

روش های درمان چاقی مفرط

رژیم غذایی و ورزش

موثرترین راه برای از دست دادن وزن، پذیرش عادات هایی غذایی سالم، تمرینات ورزشی و تکنیک های مدیریت استرس است. ورزش منظم و تغذیه سالم در بین این عوامل مهم تر هستند. این موضوع را به یاد داشته باشید که کاهش وزن موجب ارتقا سلامت شما خواهد شد. همچنین برای این افراد مهم است که ابزارهای مدیریت استرس را فرا گرفته تا بتوانند از پرخوری که معمولا در حالت های استرس زا ایجاد می شود جلوگیری کنند.

شما باید با پزشک و متخصص تغذیه برای تعیین اهداف واقع بینانه که می توانند به آرامی از طریق رژیم غذایی و ورزش وزنتان را کم کنند، مشورت کنید. حمایت دوستان، خانواده یا جامعه، به منظور ایجاد تغییر در شیوه زندگی که به افزایش طول عمر منجر می شود، اهمیت زیادی دارد.

داروهای کاهش وزن

گاهی به دستور پزشک برای کاهش وزن دارو مصرف می شود. در حالی که این داروها ممکن است سبب کاهش وزن شوند، اما اکثر افراد پس از قطع مصرف دارو، وزن شان مجددا بالا می رود. بسیاری از مکمل های گیاهی و داروهای مکمل نیز ادعا می کنند که می توانند به شما در کاهش وزن کمک کنند. اما بسیاری از این ادعاها هنوز تأیید نشده اند.

عمل جراحی

جراحی ممکن است گزینه ای دیگر برای درمان چاقی باشد. این درمان معمولا زمانی توصیه می شود که بیمار نتوانسته است با رژیم غذایی و فعالیت بدنی وزن خود را کاهش دهد. این عمل های جراحی اغلب می توانند به کاهش خطر بیماری های دیگر (مثل دیابت، بیماری قلبی، آپنه خواب) که با چاقی شدید همراه هستند، کمک کنند.

جراحی ممکن است عوارض ایجاد کند. بنابراین برای این که مطمئن شوید که این روش درمان برای شما مناسب است یا خیر؟ باید با یک متخصص مجرب صحبت کنید. دو نوع متداول جراحی کاهش وزن وجود دارد:

بای پس معده لاپاروسکوپی: در این روش، جراح یک باند در اطراف قسمت بالایی معده بیمار قرار می دهد. در واقع قسمت بالایی معده را می بندد. با این کار مقدار غذایی را که می توانید در یک وعده بخورید، محدود می شود. بیمارانی که بای پس انجام می دهند بعد از خوردن مقدار کمی از مواد غذایی، احساس سیری می کنند.

جراحی بای پس معده: در این عمل جراحی چگونگی حرکت غذا در دستگاه گوارش و عبور آن از بخش هایی از معده و روده کوچک دچار تغییر می شود. با این روش هم پس از خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری خواهید کرد.

جلوگیری از چاقی مفرط

چاقی مفرط و چاقی مضر، یک نوع بیماری خطرناک است که برای سلامت عمومی بدن بسیار مضر می باشد. شیوه زندگی سالم که شامل رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است برای جلوگیری از چاقی مفرط مهم می باشد.

رژیم غذایی و ورزش

افرادی که چاق هستند باید بتوانند از رفتارهای غذایی و هوس هایشان جلوگیری کنند. برای رسیدن به این هدف به این افراد توصیه های زیر ارائه می شود:

• اضافه کردن میوه ها و سبزیجات بیشتری به رژیم غذایی
• خوردن وعده های غذایی کوچک تر
• شمردن کالری های مصرفی
• اجتناب از مصرف چربی های اشباع شده، چربی های ترانس و قندهای تصفیه شده

فعالیت بدنی نیز برای سلامتی کلی بدنتان خوب است. بنابراین اگر می خواهید وزنتان کم شود علاوه به کنترل هوس باید ورزش نیز انجام دهید. برای شروع برنامه کاهش وزن، باید بیش از سه ساعت در هفته تمرینات متوسط و شدید داشته باشید. فعالیت شدید باعث افزایش ضربان قلب شما می شود. نمونه ای از فعالیت های شدید عبارتند از:

• دویدن
• شنا كردن
• طناب زدن

تمرینات متوسط نیز شامل پیاده روی سریع و دوچرخه سواری می باشد. انجام کارهای خانه مانند جارو کردن نیز جزء همین فعالیت ها می باشد.