درماتیت سبورئیک یک بیماری شایع پوستی است که عمدتا روی پوست سر تاثیر می گذارد. این بیماری باعث می شود که پلاک و شوره در زمان خاراندن سر ایجاد شده و پوست نیز قرمز شود. این بیماری می تواند در جاهایی از بدن که چربی زیادی دارد مانند:

• صورت
• بینی
• ابرو
• گوش
• پلک
• قفسه سینه

ظاهر شود.

درماتیت سبوره ممکن است بدون درمان و خود به خود برطرف شود. اما برای برخی از افراد باید حتما درمان صورت گیرد. گاهی حتی بعد از درمان نیز این بیماری مجدد عود می کند.

درماتیت سبورئیک با نام های دیگری مانند شوره سر، اگزما سبورئیک و پسوریازیس سبورئیک نیز شناخته می شود. ایجاد این بیماری در نوزادان با عنوان کلاه گهواره شناخته شده و باعث ایجاد پوستی خشن و فلس دار بر روی سر می شود.

در ادامه این مطلب مجله مرکز لیزر و زیبایی لیلی لند با ما همراه شوید تا با نشانه ها، علل، عوامل خطر و روش های درمان درماتیت سبورئیک آشنا شوید.

علائم درماتیت سبورئیک

علائم و نشانه های درماتیت سبوره عبارتند از:

• پوسته پوسته شدن پوست سر (شوره سر)، ابرو، ریش و سبیل
• ایجاد تکه های پوستی چرب پوشیده شده با فلس پوسته پوسته سفید یا زرد در پوست سر، صورت، دو طرف بینی، ابرو، گوش، پلک، سینه، زیر بغل، کشاله ران یا زیر سینه
• سرخ شدن پوست
• خارش

در صورت بروز تنش و استرس و یا به دلیل قرار گرفتن در فصول سرد، ممکن است علائم و نشانه ها بدتر شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

پیشنهاد می شود در صورت وجود شرایط زیر حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• ضایعات شما را به قدری ناراحت می کند که خواب و فعالیت های روزانه تان مختل شده است.
• وضعیت پوستتان باعث خجالت و اضطراب می شود.
• تصور می کنید که پوست آلوده شده است.
• انجام درمان های خانگی ناموفق بوده است.

علل ایجاد درماتیت سبورئیک

پزشکان هنوز علت دقیق درماتیت سبورئیک را نمی دانند. اما معتقدند که این بیماری ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:

• وجود مخمری (قارچ) به نام مالاسزیا که در ترشحات روغن روی پوست یافت می شود.
• پاسخ نامنظم سیستم ایمنی بدن

عوامل خطر ابتلا به این بیماری

برخی از عوامل می توانند خطر ابتلا به درماتیت سبوره را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• بیماری های عصبی و روانی مانند بیماری پارکینسون و افسردگی
• ضعف در سیستم ایمنی، مانند افرادی که پیوند عضو انجام داده و از دارو برای جلوگیری از رد پیوند استفاده می کنند، افراد مبتلا به اچ آی وی یا ایدز، افراد مبتلا به پانکراتیت الکلی و برخی از سرطان ها
• قرار گرفتن در روند بازیابی از برخی از بیماری های استرس زا، مانند حمله قلبی
• برخی از داروها

روش های تشخیص

پزشک احتمالا با بررسی پوست قادر خواهد بود که درماتیت سبورئیک را تشخیص دهد. گاهی ممکن است از سلول های پوستی برای آزمایش (بیوپسی) نمونه برداری شود. این نمونه برداری می تواند احتمال ابتلا به بیماری هایی که علائم مشابه دارند را رد کند:

• پسوریازیس: پسوریازیس نیز باعث ایجاد شوره بر روی سر و قرمز شدن پوست می شود. اما تفاوت این دو بیماری این است که در پسوریازیس، فلس های ایجاد شده بیشتر هستند و رنگشان نیز تقریبا نقره ای است.
• درماتیت آتوپیک (اگزما): این واکنش پوستی باعث خارش و التهاب پوست آرنج، پشت زانوها و یا جلوی گردن می شود. این بیماری اغلب عود می کند.
• تنیا ورسیکالر: این بیماری بثوراتی را بر روی تنه ظاهر می کند. اما معمولا ضایعات آن مثل درماتیت سبوره قرمز نیست.
• روزاسه: این وضعیت معمولا در صورت رخ می دهد و فلس های بسیار کمی دارد.

درمان درماتیت سبورئیک

شامپوها، کرم ها و لوسیون ها، داروی اصلی برای درمان درماتیت سبورئیک هستند. اگر ضایعات این بیماری تنها بر روی پوست سر شما است. ابتدا سعی کنید که با روش های ساده مانند استفاده از شامپو ضد شوره مشکل را حل کنید. اگر بعد از استفاده از این روش مشکلتان حل نشد به پزشک مراجعه کنید. روش های درمانی که معمولا برای درماتیت سبورئیک توصیه می شوند عبارتند از:

کرم ها، شامپوها یا پماد هایی که التهاب را کنترل می کنند: هیدروکورتیزون، فلوسینولون، کلابتازول و دزونید، کورتیکواستروئیدهایی هستند که برای استعمال خارجی بر روی پوست و دیگر مناطق آسیب دیده استفاده می شوند. استفاده از این داروها هم موثر است و هم آسان. اما باید به مقدار کافی از آن ها استفاده شود. اگر این داروها بدون نظارت پزشک و به مدت طولانی استفاده شوند می توانند عوارض جانبی زیر را داشته باشند:

• نازک شدن پوست
• ایجاد رگه یا خطوط روی پوست

کرم ها یا لوسیون های حاوی بازدارنده کالسینورین مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس نیز ممکن است موثر باشند و عوارض جانبی کمتری نسبت به کورتیکواستروئیدها داشته باشند. اما آنها درمان های اصلی این بیماری نیستند. زیرا اداره غذا و داروی آمریکا در مورد ارتباط احتمالی آن ها با سرطان نگرانی هایی را ابراز کرده است.

ژل، کرم یا شامپوهای ضد قارچ: پزشک ممکن است بسته به منطقه آسیب دیده و شدت علائم محصولی حاوی کتوکونازول 2 درصد یا سیکلوپیرکس 1 درصد را تجویز کند. گاهی نیز هر دو تجویز شده و از بیمار خواسته می شود که متناوب از آن ها استفاده کند.

داروهای ضد قارچی که به صورت قرص مصرف می شوند: اگر وضعیت بیمار با سایر روش ها بهبود نیافت، پزشک ممکن است داروهای ضد قارچی خوارکی را تجویز کند. این روش به دلیل ایجاد عوارض و امکان تداخل با دیگر داروها، انتخاب اول برای درمان این بیماری محسوب نمی شود.

طب جایگزین

درمان های جایگزین بسیاری، از جمله موارد ذکر شده در زیر، وجود دارد که برای کنترل علائم درماتیت سبورئیک در برخی از افراد مناسب است. اما شواهد موجود برای اثبات اثر بخشی آن ها هنوز قطعی نیست. به همین دلیل همیشه قبل از استفاده از روش های جایگزین بهتر است با پزشک مشورت کنید.

• روغن درخت چای: روغن درخت چای، به تنهایی یا در قالب شامپو، معمولا برای درمان این بیماری مفید است. برخی مطالعات نشان می دهند که روغن درخت چای ممکن است یک واکنش آلرژیک در بدن ایجاد کند.
• مکمل های روغن ماهی: این قرص ها حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند. در برخی از تحقیقات مشخص شده که برخی از بیماری های پوستی مانند پسوریازیس با مصرف این قرص ها بهبود پیدا می کنند.
• آلوئه ورا: مالیدن ژل آلوئه ورا به منطقه آسیب دیده، می تواند در تسکین خارش و التهاب موثر باشد.

تغییر در شیوه زندگی

برخی از افراد می توانند با تغییر در سبک زندگی علائم درماتیت سبورئیک را کنترل کنند. ضمن این که داروهایی نیز برای حل این مشکل وجود دارد که بدون نسخه پزشک قابل تهیه می باشند. انتخاب روش درمانی بستگی به نوع پوست و شدت علائم بیمار دارد. اما حتی اگر بیمار بتواند به کمک روش های خود مراقبتی یا درمان های پزشکی علائم را کنترل کند باز هم امکان عود کردن بیماری وجود دارد.

روش هایی که می توانید به کمک آن ها بیماری را کنترل کنید عبارتند از:

پوست خود را بطور مرتب شستشو دهید

اگر ضایعات ایجاد شده بر روی پوست سرتان است بهتر است شامپوهای ضد شوره را امتحان کنید.  این شامپو ها بر اساس مواد تشکیل دهنده فعال خود به دست های زیر طبقه بندی می شوند:

• پرییتیون روی
• سولفید سلنیوم
• کتوکونازول
• تار
• اسید سالیسیلیک

بهتر است از این شامپوها در زمان شروع درمان روزی یک بار استفاده کنید. سپس کم کم و به تدریج میزان مصرف خود را بسته به میزان بهبودی که حاصل شده است به 1 الی 3 بار در هفته تقلیل دهید. شامپوهای ضد شوره ای که حاوی تار هستند ممکن است موجب بی رنگی موهای روشن شوند. بنابراین افرادی که موهای روشنی دارند باید از نوع دیگری از شامپوهای ضد شوره استفاده کنند.

ممکن است پس از مدتی استفاده از یک نوع شامپو خاص متوجه شوید که این شامپو دیگر روی موهایتان اثر ندارد. بنابراین توصیه می شود به صورت متناوب شامپو ضد شوره خود را تغییر دهید. نکته ای که در مورد مصرف این شامپوها وجود دارد این است که حتما باید به مدتی که بر روی بسته بندی آن درج شده روی موها قرار بگیرند تا تاثیر گذار باشند. از این شامپو می توانید برای گردن، کنارهای بینی و مناطقی که ضایعات وجود دارد نیز استفاده کنید.

سایر روش های خانگی

علاوه بر استفاده از شامپو ضد شوره باید اقدامات زیر را نیز انجام دهید:

• نرم کردن و برداشتن فلس ها از روی مو و پوست: مقداری روغن زیتون روی پوست سر بمالید. یک ساعت یا بیشتر صبر کنید و سپس موها را شانه کنید و بشویید.
• پوست خود را به طور منظم شستشو دهید: از صابون ملایم برای این کار استفاده کرده و بعد از سشتشو روی پوست مرطوب کننده بمالید.
• کرم دارویی استفاده کنید: برای این کار ابتدا از یک کرم کورتیکواستروئید ملایم استفاده کنید. (از این کرم دور چشم استفاده نکنید). اگر این روش اثر نکرد کرم ضد قارچ کتوکونازول را امتحان کنید.
• از محصولاتی پیرایشی استفاده نکنید: در طول دوره درمان از اسپری مو، ژل ها و … استفاده نکنید.
• از محصولات بهداشتی حاوی الکل اجتناب کنید: این محصولات علائم را تشدید می کنند.
• لباس پنبه ای بدون طرح و گشاد بپوشید: این کار کمک می کند تا هوا در اطراف پوستتان گردش داشته باشد و تحریک کاهش پیدا کند.
• ریش یا سبیل خود را به طور مرتب مانند موها شامپو کنید: درماتیت سبورئیک می تواند زیر سبیل و ریش نیز ایجاد شود. شامپو حاوی کتوکونازول 1 درصد برای مصرف روزانه جهت کاهش علائم توصیه می شود.
• پلک ها را بسیار آرام تمیز کنید: اگر پلک علائم قرمزی یا پوسته پوسته شدن را دارد، هر شب با شامپو بچه آن ها را شستشو دهید و فلس ها را با گوش پاک کن پاک کنید.
• پوست خود را به آرامی بشویید: اگر نوزادتان به این عارضه مبتلا است، یک بار در روز از شامپو بچه بر روی موهایش استفاده کرده و سپس با برس کوچک موها را شانه کنید تا فلس ها بریزند. اگر فلس زیادی روی موی کودک است قبل از استفاده از شامپو بچه چند ساعت روغن زیتون روی سرش بمالید.